ارزیابی و تحلیل فضایی کانون های جرم خیز شهری با استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی (gis) مورد مطالعه بخش مرکزی شهر تهران

مطالعه رابطه متقابل محیط کالبدی شهرها با ناهنجاری های اجتماعی و بزهکاری موضوعی است که طی چند دهه اخیر به مطالعات جغرافیایی وارد شده و اهمیت زیادی یافته است. این مطالعات چارچوب علمی و عملی را برای تحلیل های فضایی- زمانی بزهکاری در فضای جغرافیایی به وجود آورده است. پژوهش حاضر که با موضوع تحلیل فضایی کانون های جرم خیز در محدوده جغرافیایی بخش مرکزی شهر تهران صورت گرفته است از سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور تحلیل های فضایی – مکانی استفاده شده است. در این پژوهش جرایم ارتکابی مرتبط با سرقت به عنف، شرارت و باجگیری و جرایم مرتبط با مواد مخدر از فروردین 1387 تا اسفند 1387 در محدوده بخش مرکزی شهر تهران به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس با تهیه پایگاه داده ای این جرایم و استفاده از آزمون های آماری و گرافیکی در محیط arc gis و case اقدام به شناسایی و تحلیل فضایی کانون های جرم خیز بخش مرکزی شهر تهران شد. روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیلی و توصیفی و داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. نتیجه تحلیل زمانی این پژوهش نشان داد روزهای شنبه ساعت 10 صبح، یکشنبه ساعت30/11 تا 30/12 و 30/13 تا 30/14، دوشنبه 30/13 تا 30/14، سه شنبه 30/11 تا 30/13 و چهارشنبه ساعت 14 و پنجشنبه ساعت 11 صبح زمان اوج بزهکاری در محدوده بخش مرکزی است که در این روزها و ساعات 10 تا 15 بزه رخ داده است و وقوع جرایم بیشتر در روزهای اول و میانی هفته و در ساعات کار و فعالیت (صبح تا بعد از ظهر) بوده است. مهمترین کانون های جرم خیز بخش مرکزی شهر تهران در محله های 1202 و 1208 در منطقه 12 شهرداری تهران واقع شده است که جز محدوده های پرازدحام و متراکم جمعیت در طول روز و کم تراکم در طول شب می باشد. بررسی نوع و ترکیب و میزان کاربری های اراضی بخش مرکزی و فراوانی وقوع جرم نشان می دهد بیشتر جرایم در محدوده های تجاری و اداری این بخش از شهر رخ داده است که بیانگر وجود رابطه بین نوع کاربری و نحوه استفاده از اراضی بخش مرکزی و شکل گیری کانون های جرم خیز می باشد. با توجه به نتایج تحقیق و به منظور کنترل و پیشگیری از ناهنجاری های اجتماعی در بخش مرکزی به نظر می رسد استفاده از فناوری های نوین در مبارزه با بزهکاری، برقراری تعادل و توازن در نوع و ترکیب کاربری اراضی، بکارگیری نظریات مکانی پیشگیری از جرم مانند دیدگاههای cpted و فضای قابل دفاع، اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه از طریق اقدامات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ساماندهی و توانمندسازی محلات این بخش از شهر خصوصاً محله های 1202 و 1208، همراه سازی و تشویق مردم در قالب مشارکت به منظور پیشگیری از بزهکاری و ایجاد یک مدیریت یکپارچه و کارآمد، جذب بیشتر جمعیت ساکن به محدوده بخش مرکزی و تجهیز مراکز پلیس به سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)، مکان یابی مجدد پاسگاههای پلیس با توجه به کانون های جرم خیز شکل گرفته در بخش مرکزی، باید در اولویت کاری مسئولین و دست اندرکاران انتظامی، قضایی و مدیریتی شهر قرار بگیرد.